translumen

VIDEO | 31 oktober en 1, 2, en 3 november 2013 | van 18.00 tot 24.00 uur | 25 locaties in de Transvaalbuurt, Amsterdam Oost | Toegang gratis | in opdracht van en in samenwerking met Museum zonder Muren

Vier avonden lang was de gezellige Transvaalbuurt in Amsterdam-Oost een lichtkunstmuseum met grotere en kleinere lichtobjecten en –installaties. Een groot aantal ramen van woonhuizen en enkele bedrijfsruimtes diende als vitrine met daarin ‘retro-futuristische’ lichtobjecten uit de jaren ’70 en ’80 van de 20ste eeuw: de pionierstijd van de lichtkunst. Deze museumstukken kwamen uit de collectie van het Eindhovense Light Art Centre en stammen uit het eveneens Eindhovense Centrum Kunstlicht In De Kunst, het enige lichtkunstmuseum dat Nederland ooit gekend heeft.

Deze historische objecten werden afgewisseld met monumentale lichtinstallaties van hedendaagse kunstenaars uit binnen- en buitenland, geplaatst in de openbare ruimte. Hoewel hier of daar een eigentijds LED- of laserlicht opdook lag het accent op het gebruik van oldskool materialen als gloeilampen, TL-buizen en dia- en overhead-projectoren. Eén en ander werd aangevuld met een collectieve lichtsculptuur door tientallen kinderen uit de buurt alsmede een op dat moment gloednieuwe (permanente) lichtinstallatie in een voetgangerstunnel. In totaal ging het om 25 lichtkunstwerken, verspreid over de gehele Transvaal. Aan de hand van een speciale plattegrond kon de bezoeker van kunstwerk naar kunstwerk lopen (of fietsen.) TransLumen was een culturele wandeltocht door een markant stukje Amsterdam met bijzondere Berlage-architectuur, een bewogen geschiedenis en een uiterst diverse bevolking.  

Met werk van: Nikola Dicke | Andrea Dröes | Lenneke van der Goot | Erik Groen | Jos Hardeman | Har Hollands & Kees Bos | J.Jacobson | Joseph vd Horst | Coen Kaayk | Bonne Knibbe & Marloes van Son | Ingo Maurer | NIO Architecten | Koji Ogura| Hans Schork | Joseph Semah | Egied Simons | Wisse Trooster & Openlight | Petra Veenstra | Bert Vredegoor | Thierry Ysebaert | Johan van Zutphen  | Mike Rijnierse & Willem Marijs


Mike Rijnierse & Willem Marijs

Museumstukken
Het Eindhovense Centrum Kunstlicht In De Kunst is het enige echte museum voor lichtkunst dat Nederland ooit gekend heeft. Sinds de door ons zeer betreurde opheffing in 2010 wordt de omvangrijke collectie (eigendom van de Gemeente Eindhoven) beheerd door het eveneens Eindhovense Light Art Centre (LAC). Wij waren er trots op dat we een aantal werken uit deze collectie mochten tonen. Voor TransLumen kozen we voornamelijk lichtobjecten met een speels, experimenteel, decoratief karakter, ergens tussen kinetische kunst, pop art, optical art en design. Het betrof in alle gevallen werken uit de jaren ’70, ’80 en ’90 – pioniersjaren voor lichtkunst- met een grote historische waarde. En wat is een betere locatie voor een ‘collectie zonder museum’ dan een ‘museum zonder muren’? Pakweg de helft van de gekozen museumstukken functioneert op basis van één of meerdere gloeilampen. Een paar anderen spelen met de vorm van een gloeilamp. Ook dat maakt ze historisch: nu lichtbronnen als TL, halogeen, neon, spaarlampen en vooral LED in rap tempo het stokje overnemen zal het oude, vertrouwde peertje binnen afzienbare tijd zélf een ‘museumstuk’ zijn.


Coen Kaayk

Droomschaduw
Theatervormgeving, beeldhouwen, fotografie, collages… Petra Veenstra is van vele markten thuis. Ook is ze druk met kunsteducatie voor en met zowel kinderen als volwassenen. Zij vindt het belangrijk verbindingen te leggen tussen de diverse groepen in de samenleving. Voor TransLumen liet ze ruim 50 kinderen, afkomstig van Kinderatelier Transvaal, Talententent Transvaal en basisschool De Kaap, experimenteren met licht en schaduw en aldus hun ‘dromen’ verbeelden. De resultaten werden samengevoegd tot de ruimtevullende installatie Droomschaduw. Daarbij werd zoveel mogelijk gewerkt met gerecyclede materialen; technische ondersteuning was er van Nienke Brokke.


Petra Veenstra + 50 kinderen

Wayang Tugela
Vlak voor Translumen werd de voetgangers- en fietserstunnel onder het spoor aan de Tugelaweg verfraaid met een permanent lichtkunstwerk/-ontwerp van NIO architecten. Beide zijwanden werden voorzien van glasplaten met daarachter verticale LED-strips die behoorlijk veel wit licht genereren. Daarbinnen bewegen een paar contouren, daar waar de LEDs uit zijn. Het blijken dieren die vlak achter de rimpelingen van het glas langs bewegen. Het zijn The Big Five uit die ándere Transvaal, in Zuid Afrika: de olifant, de neushoorn, de leeuw, de buffel en het luipaard. En net als op safari, zijn wij mensen slechts op bezoek. Wie geluk heeft ziet een buffel die wat staat te grazen, een luipaard die net ontwaakt of een olifant die z’n kop optilt. Wayang Tugela combineert de Grote Vijf met het oeroude Indonesische wayang-poppenspel en moderne LED-techniek.

Met dank aan:
Amsterdams Fonds voor de Kunst | Ministerie van OCW | Gemeente Amsterdam stadsdeel Oost | Transvaal Steeds Beter | Light Art Centre, Gemeente Eindhoven | de bewoners en ondernemers die hun raam als vitrine ter beschikking stelden


Egied Simons | bovenaan: Andrea Dröess (foto’s: Marleen van Veen)