In de vloer van de Amsterdamse Oude Kerk zijn 1500 grafstenen verwerkt, die herinneren aan een deel van de ruim 8000 mensen die er tussen de 15e en de 19e eeuw begraven zijn. Dat maakt het gebouw in feite tot één groot overdekt kerkhof. En zowat gemáákt voor NA, een tentoonstelling van een Franse kunstenaar van wie wij al jaren grote fans zijn: Christian Boltanski. Diens werk handelt niet zozeer over het ‘leven na de dood’ van de overledenen, maar over dat van diegenen die achterblijven: hoe gaan zij om met het verlies? Hoe herdenken zij hun dierbaren? Wat resteert er van de herinneringen aan hen na een x-aantal jaar? Ook het tiental ‘ingrepen’ dat Boltanski in de Oude Kerk deed heeft zonder uitzondering te maken met dood en herdenking. De meest monumentale ingreep bestaat uit een serie metershoge rechthoekige vormen met wanden van zachtjes vibrerend zwart landbouwplastic: deze ’tombes’ deden ons denken aan het Berlijnse Holocaust-monument (al kan dat heel goed door de actualiteit komen.) Op drie muren wordt een video geprojecteerd: daarin zijn honderden dunne stokken te zien die in een sneeuwlandschap in de grond zijn gestoken. Aan elke stok hangt een belletje dat tingelt in de wind. Het geluid van de honderden belletjes is hoorbaar door de hele kerk. Waar Marinus Boezem vorig jaar tijdens zijn Oude Kerk-expo de bezoeker in een schaarlift tot vlak onder het dak liet opstijgen, deed Boltanski iets tegenovergestelds: hij liet de barokke kroonluchters van de kerk tot vlak boven de vloer zakken. Net als Boezem weet Boltanski ‘hemel en aarde’ wat dichter bij elkaar te brengen, maar de ingreep van de Fransman wint het ruimschoots op sfeer. Her en der in de kerk staan ‘mensfiguren’: rechtopstaande zwarte jassen, met een lamp als hoofd, die de bezoeker een vraag stellen over de manier waarop die is gestorven: ‘Tell me, did you suffer?’ De stemmen die uit die ‘jassen’ klinken zijn van een stuk of twintig Amsterdammers waaronder… wij. We vinden het een hele eer om deel uit te maken van één van monsieur Boltanski‘s kunstwerken en gingen vanavond, tijdens de opening van NA, dan ook graag met hem op de foto.